Chúng ta dành quá nhiều thời gian trong cuộc sống để cố gắng trở thành hình mẫu mà người khác nghĩ chúng ta nên là. Chúng ta uốn nắn bản thân để phù hợp với kỳ vọng, so sánh, phán xét. Tuy nhiên, sự thật sâu sắc hơn là tự do không đến từ việc đáp ứng những yêu cầu đó, mà từ việc cuối cùng bước hoàn toàn vào hình dạng của chính mình.

Đây là lời tán dương mà chúng ta hiếm khi dành: không phải cho thành công, không phải cho vẻ ngoài, mà cho phép màu yên lặng, không thể lặp lại của việc là chính con người mà chúng ta vốn đã là.

Khám phá sự khác biệt

Một thập kỷ trước, tôi tình cờ khám phá ra một điều bất ngờ: tôi mắc chứng mù hình ảnh. Tôi không thể hình dung bằng mắt tâm hồn. Khi các buổi thiền hướng dẫn mời tôi tưởng tượng những quả cầu năng lượng phát sáng hoặc những màu sắc rực rỡ, tôi cảm thấy bình yên, đúng vậy, nhưng tôi chỉ thấy bóng tối.

Lúc đầu, tôi nghĩ mình đang bỏ lỡ điều gì đó. Bạn bè tôi mô tả việc nhìn thấy những hình ảnh, màu sắc, hành trình khi sử dụng chất gây ảo giác, nhưng tất cả những gì tôi từng thấy chỉ là mặt sau của mí mắt. Kỳ lạ thay, giấc mơ của tôi lại khác: sống động, như phim ảnh, những cuộc phiêu lưu hoành tráng. Và anh trai tôi Olivier đứng ở cực đối lập, với chứng siêu hình ảnh, một trí tưởng tượng thị giác mạnh mẽ đến mức anh có thể phủ lên chính thực tế.

Lưu ý rằng điều này không có nghĩa là tôi không thể tưởng tượng, mà đúng hơn là trí tưởng tượng và ký ức của tôi mang tính khái niệm và cảm xúc hơn. Chúng bao gồm những suy nghĩ, cảm xúc và cảm giác thay vì hình ảnh.

Sự tương phản này khiến tôi tự hỏi: liệu tôi có thể “mở khóa” khả năng hình dung? Liệu điều đó có khiến tôi sáng tạo hơn, có khả năng hơn, hoàn thiện hơn? Có lẽ nó sẽ giúp tôi nhận diện khuôn mặt tốt hơn. Thật hơi xấu hổ khi không thể nhận ra bạn bè chỉ vì họ thay đổi kiểu tóc hoặc cách ăn mặc.

Biến điểm yếu thành sức mạnh

Tôi đã cố gắng trong nhiều năm. Các bài tập hình dung, chất gây ảo giác, vô số nỗ lực, nhưng không có gì hiệu quả. Tuy nhiên, từ từ, một điều khác đã tự bộc lộ: cái mà tôi gọi là hạn chế hóa ra lại là một sức mạnh.

Bởi vì tôi không thể gợi lên những hình ảnh tưởng tượng, tâm trí tôi không lang thang. Tôi sống neo đậu trong khoảnh khắc hiện tại. Tôi có thể chuyển đổi ngữ cảnh ngay lập tức, di chuyển từ chủ đề này sang chủ đề khác mà không bị phân tâm. Trí nhớ của tôi đáng kinh ngạc. Tôi ghi nhớ gần như mọi thứ tôi đọc hoặc trải nghiệm, như thể việc thiếu hình ảnh nội tâm đã mài sắc mọi khả năng khác.

Trong một thế giới tràn ngập sự phân tâm, đây không phải là khuyết điểm. Đây là một siêu năng lực.

Và vì vậy, tôi ngừng khao khát một tâm trí khác. Tôi đón nhận cái tâm trí mà tôi được ban tặng.

Hãy cẩn thận: bạn có thể không phải là người mà bạn nghĩ

Bạn có thể tự nói với mình, “Tôi không thể vẽ.” Nhưng điều đó không hoàn toàn đúng. Đó chỉ là một câu chuyện bạn kể cho chính mình. Bạn đơn giản là chưa quyết định phân bổ thời gian để học. Với nỗ lực, bạn có thể trở nên thành thạo hầu như mọi thứ.

Nhưng thành thạo không phải là thiên hướng. Điều quan trọng là khám phá những gì trái tim bạn thực sự khao khát—và theo đuổi điều đó một cách nhiệt thành. Mỗi người chúng ta sinh ra với những khuynh hướng, điểm mạnh, điểm yếu khác nhau. Chúng ta được huấn luyện để “sửa chữa” những gì còn thiếu, nhưng cuộc sống tốt hơn khi dành để tăng gấp đôi những gì đã thuộc về chúng ta.

Tự do của việc là chính mình

Đau khổ đến từ việc sống một cuộc đời được viết kịch bản bởi người khác: cha mẹ, bạn bè, sếp, văn hóa, và bởi những câu chuyện chúng ta kể cho mình về việc chúng ta nên là ai. Chúng ta đóng vai, đeo mặt nạ, và bám chặt vào những danh tính, như thể việc bám víu vào chúng sẽ giữ chúng ta an toàn. Nhưng thay vào đó, chúng làm chúng ta ngạt thở.

Sự thật giải phóng là: hầu hết mọi người không chú ý đến bạn nhiều đến thế. Họ quá mải mê với những cuộc đấu tranh của riêng mình. Khoảnh khắc bạn ngừng uốn nắn bản thân để được họ chấp thuận, bạn lấy lại một tự do đáng kinh ngạc. Khi bạn thấy rằng không ai thực sự quan tâm, bạn được giải thoát khỏi sự chuyên chế của việc biểu diễn.

Tương tự, nỗi đau, dù từ chỉ trích, từ chối, hay thất bại, chỉ không thể chịu đựng được khi bạn tin rằng nó định nghĩa bạn. Nếu bạn ngừng đồng nhất mạnh mẽ với “cái tôi bị tổn thương”, bạn khám phá ra một cái tôi sâu sắc hơn không thể bị chạm tới. Thế giới vẫn có thể ném hỗn loạn về phía bạn, nhưng bạn không còn trao cho nó chìa khóa của sự bình yên nội tâm.

Quan tâm ít hơn không có nghĩa là thờ ơ. Nó có nghĩa là nới lỏng sự bám víu lo lắng, lùi lại trong vở hài kịch vũ trụ, và nhận ra cuộc sống là trò chơi, không phải hình phạt. Khi bạn buông bỏ sự nghiêm trọng nặng nề, bạn thấy mình cười nhiều hơn, sáng tạo nhiều hơn, sống nhiều hơn.

Tính chân thực = Tự do

Lời mời gọi đơn giản nhưng sâu sắc: hãy là chính mình, không phải cái tôi mà xã hội mong đợi, không phải cái tôi mà bạn đã tập dượt, không phải cái tôi mà bạn nghĩ bạn “nên” là, mà là cái tôi thô sơ, không thể lặp lại, trung thực xuất hiện khi bạn ngừng giả vờ.

Tính chân thực không phải về việc trở nên hoàn hảo. Nó là về việc bỏ mặt nạ. Khi bạn làm vậy, bạn khám phá ra một nghịch lý kỳ lạ: càng ít quan tâm đến việc được chấp nhận, cuộc sống càng chấp nhận bạn.

Vậy nên, hãy ngừng biểu diễn. Bước ra khỏi ánh đèn sân khấu. Cười với sự phi lý. Khiêu vũ với sự tồn tại.

Bởi vì khi bạn ngừng quan tâm đến việc bạn được cho là phải như thế nào, cuối cùng bạn khám phá ra tự do của việc là chính con người mà bạn vốn đã là.